آيا علماي اهل سنت بر صحت حديث غدير گواهي داده اند؟

1 –  ترمذي از علماي بزرگ اهل سنت گفته است: پيامبر گرامي (ص) در غدير خم فرموده: «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ» هر كس من مولاي او هستم علي مولاي اوست  اين روايت حسن و صحيح است: «هذا حديث حسن صحيح». صحيح سنن الترمذي للألباني: ج5 ص633

الباني از علماي بزرگ وهابي نيز گفته: سند اين روايت صحيح وشرائط صحيح بخاري و مسلم را دارد: «وإسناده صحيح على شرط الشيخين». سلسلة الأحاديث الصحيحة: ج4 ص331.

2 - بنا به نقل ابن كثير آقاي ذهبي از علماي بزرگ اهل سنت گفته است:  اين روايت صحيح است: «هذا حديث صحيح». البداية والنهاية ، ج 5 ص 228.

3 - ضياء الدين مقبلي از علماي اهل سنت گفته است: اگر  حديث غدير صحيح نباشد پس در دين اسلام، چيز صحيح نخواهيم داشت: إن لم يكن معلوما فما في الدين معلوم. الأبحاث المسدّدة ص122.

4 - بنا به نقل ابن كثير دمشقي آقاي ذهبي گفته است: «الحديث متواتر، أتيّقن أنّ رسول اللّه قاله».

حديث غدير متواتر است و من يقين دارم كه پيامبر اكرم (ص) اين حديث را فرموده است. البداية والنهاية ، ج 5 ص 233.

ابن تيميه گفته است :  هر كس منكر حديثي شود با تواتر و يا اجماع ثابت شده، كافر است: وأما من أنكر ما ثبت بالتواتر والإجماع فهو كافر. مجموع الفتاوى  ج 1 ص 109، نشر : مكتبة ابن تيمية

چگونه حديث غدير بر امامت وخلافت حضرت علي (ع) دلالت مي كند؟

1 - ولايت علي (ع) برگرفته ازو ولايت خدا و پيامبر (ص)

طبق نقل احمد بن حنبل، پس از مناشده و سوگند دادن علي  (ع) ، ‌تعدادي از صحابه كه در غدير حضور داشتند شهادت دادند پيامبر گرامي (ص) قبل از بيان جايگاه ولايت وخلافت علي (ع) از مردم پرسيد:أَلَيْسَ الله أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ؟  آيا خداوند ولايت تامه به تمامي مؤمنان ندارد؟ پاسخ دادند: بلي ! آنگاه فرمود: اَلّلهُمَّ مَنْ كُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِيٌّ مَوْلاَهُ اَلّلهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاَهُ وَعَادِ مَنْ عَادَاهُ؛ خدايا تو شاهد باش! هر كس مولاي او هستم؛ علي مولاي اوست. خدايا دوست بدار هر كس علي را دوست بدارد و دشمن باش با كسي كه با علي دشمني كند. مسند أحمد بن حنبل  ج 1   ص 118.

الباني از علماي بزرگ  وهابي گفته: اين روايت صحيح است: حديث صحيح. السلسلة الصحيحة ، ج 4 ، ص 249

پيامبر اكرم (ص) با اين سخن خود اعلام فرموده: ولايت علي  (ع)  همانند ولايت من، برگرفته از ولايت خداوند است.

2 - ولايت علي (ع) همسان  ولايت پيامبر (ص)

ابن كثير دمشقي سلفي مي گويد: پيامبر گرامي (ص) در غدير خم خطاب به حاضرين  فرمود: اَلَسْتُمْ تَعْلَمُون  اَنّي أولَى بِكُلِّ مُؤْمِنٍ مِنْ نَفْسِهِ ؟ آيا  نمي دانيد كه ولايت من به مؤمنين از خود آنان بيشتر است؟ همگي‌ پاسخ دادند: بلي ! آنگاه فرمود: هر كس من مولاي او هستم علي هم مولاي او است.

 ابن كثير گفته: كه اين روايت معتبر وخوب است و راويان او مورد اعتماد هستند: «إسناد جيد رجاله ثقات». البداية والنهاية  ج 5 ص 231

اين سخن پيامبر گرامي (ص) اشاره به آيه 6 سوره احزاب است كه خداوند فرموده {النَّبِىُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ} يعني : ولايت پيامبر بر مؤمنين از خود آنان بر خودشان قوي‌تر است.

زمخشري و آلوسي دو تن از علماي بزرگ اهل سنت در تفسير آيه گفته اند:  ولايت پيامبر (ص) در تمامي امور ديني و دنيوي بر مؤمنان ثابت است: «النَّبِىُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ  فِي كُلِّ شَيْءٍ مِنْ اُمُورِ الدِّينِ وَالدُّنْيَا» . تفسير كشاف ج 3 ص 251، تفسير آلوسي ، ج 21 ص 151.

سخن پيامبر اكرم (ص) در حديث غدير اشاره به اين آيه است يعني: ولايت تامه اي كه خداوند براي من نسبت بهس تمام مؤمنان قرار داده؛ با تمام خصوصياتش براي علي (ع) ثابت است و اين دليل بر ولايت و امامت علي  (ع) است

همان گونه كه سبط ابن جوزي از علماي اهل سنت گفته: «وهذا نص صريح في إثبات إمامته وقبول طاعته». و اين نص صريح در اثبات امامت و قبول طاعت علي (ع) است. تذكرة الخواص، ص 38.

3 - حديث غدير با عبارتهاي مختلف

هر كس من ولي امر او هستم؛ علي ولي امر اوست {من كنت وليه فعلي وليه}

بَزّار از علماي بزرگ اهل سنت از سعد بن ابي وقاص نقل مي كند: پيامبر اكرم (ص) دست علي  (ع) گرفت و خطاب به مردم فرمود: آيا ولايت من به مؤمنين از خود آنان بيشتر نيست؟ و هركس من ولي امر او هستم، علي ولي امر او هست: «أَلَسْتُ أولى بالمؤمنين من أنفسهم؟ من كُنْتُ وَلِيَّهُ فَاِنَّ عَلِيّاً وَلِيُّهُ». مسند البزار ، ج 4 ص41.

هيثمي گفته است: راويان اين حديث ثقه و مورد اعتماد هستند: «ورجاله ثقات». مجمع الزوائد ، ج 9 ص107.

هر كس را كه من بر او ولايت تامه دارم، علي ولي امر اوست

طبراني از زيد بن ارقم نقل كرده كه پيامبر اكرم (ص) در غدير خم فرمود: هر كس كه من ولايت تامه بر او دارم علي (ع) ولي او است: «مَنْ كُنْتُ اَوْلَى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ فَعَلِيٌّ وَلِيُّهُ». المعجم الكبير، ج5 ص166.

هر كس خدا ورسول مولاي اوست، علي مولاي اوست

به نقل ابن حجر پيامبر اكرم (ص) در غدير خم دست علي را گرفت وفرمود: «اَ لَسْتُمْ تَشْهَدُونَ أَنَّ اللَه ـ عز وجل ـ وَرَسُولَهُ اَوْلَى بِكُمْ مِنْ اَنْفُسِكُمْ» آيا گواهي نمي دهيد كه  ولايت خداوند و پيامبرش بر شما از خود شما اولويت دارد؟ همه پاسخ: بلي! آنگاه فرمود: هر كس كه خدا و رسولش بر او ولايت دارد؛ علي هم بر او ولايت دارد: «فَمَنْ كَانَ اللهُ وَرَسُولُهُ مَوْلاهُ فَاِنَّ هَذا مَوْلاهُ».

و سپس فرمود: من ميان شما دو چيز باقي گذاشتم كه اگر به آن دو تمسك كرديد، هرگز گمراه نخواهيد شد:

اولي: كتاب خداوند كه يك جانب او به دست خدا و يك جانب ديگرش به دست شما است.

ودومي: اهل بيت من است. در پايان ابن حجر گفته:  سند اين روايت صحيح است: «هذا إسناد صحيح» المطالب العالية، ج16 ص142.

4 -  تبريك خليفه دوم به علي  (ع)

خطيب بغدادي با سند معتبر  از ابو هريره نقل كرده  كه پيامبر اكرم (ص)  در غدير خم دست علي را گرفت و فرمود: آيا من ولي امر مؤمنان نيستم؟ پاسخ دادند: بلي! فرمود: هر كس من مولاي او (ولي امر او) هستم ،  علي مولا و ولي امر او است آنگاه عمر بن خطاب گفت: «بَخٍّ بَخٍّ لَكَ يَا بنَ أبي طالِب، أصْبَحْتَ مَولايَ وَمَولىَ كُلِّ مُسْلِمٍ» مبارك باد بر تو اي فرزند ابو طالب كه امروز مولاي من و مولاي تمام مسلمانان قرار گرفتي!‌ در اين هنگام آيه شريفه  {الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ} نازل گرديد يعني امروز دين شما را كامل و نعمت ها را بر شما تمام كردم و از اسلام راضي گرديدم. تاريخ بغداد، ج8 ص284.

در نقل احمد بن حنبل آمده كه  عمر بن خطاب با علي  (ع) ديدار كرد و گفت: مبارك باد بر تو اي فرزند ابو طالب كه امروز مولاي تمام مردان وزنان مؤمن شدي!: «هَنِيأً يَا بْنَ أبي طَالِبٍ أَصْبَحْتَ وَأَمْسَيْتَ مَولَى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَمُؤْمِنَةٍ»

مسند أحمد بن حنبل، ج 4، ص 281.

در نقل ابن اثير جزري آمده كه عمر بن خطاب گفت: اي فرزند ابو طالب امروز تو ولي امر تمام مؤمنان قرار گرفتي: «اَصْبَحْتَ الْيَوْمَ وَلِيَّ كُلِّ مُؤْمِن». اسد الغابة  ج 4   ص 118.

آيا علي  (ع) به حديث غدير استدلال كرده است

5 -   استدلال حضرت علي  (ع) به حديث غدير بر امامت خويش

مناشده و سوگند دادن علي  (ع) در رابطه با حديث غدير

احمد بن حنبل نقل كره كه علي  (ع) صحابه را در رَحَبَه جمع نمود و آنان را سوگند داد هر آن چه كه در غدير خم از پيامبر اكرم (ص) شنيده اند، بر خيزند و گواهي دهند. تعداد زيادي از صحابه بر خاسته و شهادت دادند كه رسول اكرم (ص) در غدير خم دست علي را گرفت و فرمود «أَتَعْلَمُونَ أَنِّى أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ» آيا مي دانيد كه ولايت من بر مؤمنين از خود آنان بيشتر است؟ پاسخ دادند: بلي! آنگاه فرمود: «مَنْ كُنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا مَوْلاَهُ» هر كس من مولاي او هستم ، علي مولاي او است. مسند احمد ، ج 4 ، ص 370  .

هيثمي گفته است: راويات حديث مورد اعتماد و ثقه هستند: «ورجاله رجال الصحيح». مجمع الزوائد ج 9 ، ص 104

الباني وهابي نيز گفته است : سند اين روايت صحيح است و شرط صحيح بخاري را دارد: «وإسناده صحيح على شرط البخاري». سلسلة الأحاديث الصحيحة، ج4 ص331.

احتجاج علي  (ع) به طلحه به حديث غدير در جمل

بنا به نقل حاكم نيشابوري علي  (ع) در جنگ جمل، طلحه را فرا خواند و به او فرمود: تو را به خدا سوگند در غدير خم از پيامبر اكرم (ص) شنيدي كه فرمود: «مَنْ كُنْتُ مَوْلاَهُ فَعَلِيٌّ مَوْلاَهُ» هر كس من مولاي او هستم، علي مولاي او است؟ طلحه پاسخ داد بلي شنيدم! علي  (ع) فرمود: فَلِمَ تُقَاتِلُنِي؟ پس چرا به جنك با من آمده‌اي؟ پاسخ داد: فراموش كرده بودم؛ آنگاه طلحه از جنگ منصرف و رفت.

مستدرك  ج 3  ص 419

گفتني است كه  به هنگام بيرون رفتن از ميدان جنگ با تيري كه مروان  از سپاه عائشه، به سوي او پرتاب كرد؛ كشته شد. تاريخ اسلام ذهبي، ج 3، ص 486.

آيا علماي اهل سنت بر امامت علي  (ع) به حديث غدير استدلال كرده اند؟

6 - گواهي علماي اهل سنت بر دلالت حديث غدير بر امامت علي  (ع)

1 - ابو حامد غزالي متوفاي 505، بعد از نقل تبريك خليفه دوم به علي  (ع)  مي‌گويد: اين سخن عمر در حقيقت تسليم در برابر خلافت علي  و رضايت و قبول آن بود. امّا پس از آن، هوي و هوس بر وي غلبه كرد و به خاطرحبّ رياست و رسيدن به خلافت، عهد و پيمان خود را پشت سر افكنده و آن را به قيمتي اندك فروختند: «فهذا تسليم ورضى وتحكيم، ثم بعد هذا غلب الهوى لحب الرياسة ... فنبذوه وراء ظهورهم، واشتروا به ثمنا قليلا». سرّ العالمين ، ص 21.

شخصيت غزالي از ديدگاه علماء اهل سنت

يافعي گفته: فضائل امام غزالي فراتر از شمارش است و اهل كرامات بزرگ  بوده؛ وفضائل الإمام أبي حامد الغزالي  أكثر من أن تحصر... اشتهرت كرامته العظيمة.

مرآة الجنان  ج 3   ص 190.

سيوطي گفته: اگر بنا بود بعد از پيامبر اكرم (ص) پيامبري بيايد، قطعا ابو حامد غزالي مي شد؛ لو كان بعد النبي صلى الله عليه وآله وسلم نبي لكان الغزالي

التَنْبِئَةُ بِمَنْ يَبْعَثُهُ الله عَلَى رَاْسِ كُلِّ مِاَئة،  ص 12.

2 -  سبط ابن جوزي متوفاي 654، مي گويد: كه اين حديث غدير نص صريح در إثبات إمامت علي و قبول اطاعت او است. «وهذا نص صريح في إثبات إمامته وقبول طاعته».  تذكرة الخواص ص 60 ، نشر ذوي القربي – 1427.

شخصيت سبط ابن جوزي از ديدگاه علماء  اهل سنت

ذهبي در حق سبط ابن جوزي گفته: او إمام و فقيه و واعظ بي نظير و مورد قبول همه بود: وكان إماماً فقيهاً واعظاً وحيداً ... صاحب قبولٍ تامّ . تاريخ الإسلام ج 48 ص 184.

علت ماندگاري غدير چيست؟

7 – نزول دوآيه در رابطه با غدير خم

نزول دو آيه مستقل در رابطه با غدير باعث ماندگاري و جاودانگي حادثه غدير گرديده است:

1 - آيه 67 سوره مائده: {يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا اُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ}

اى پيامبر! آنچه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است، به طور کامل (به مردم) ابلاغ کن؛ و اگر چنين نکنى، رسالت او را انجام نداده اى. خداوند تو را از (خطرات احتمالى) مردم، حفظ مى کند.

ابن أبي حاتِم در تفسير خود از ابو سعيد خدري نقل کردهكه  اين آيه در باره علي بن ابي طالب نازل شده است.  تفسير ابن أبي حاتم، ج 4 ص1172.

آلوسي در تفسير خود مي‌نويسد: ابن مردويه از ابن مسعود نقل مي‌کند که ما در زمان رسول الله صلي الله عليه واله وسلم اين آيه را اينگونه مي‌خوانديم: (بَلِّغْ مَا اُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ إنَّ عَلِيّاً وَليُّ الْمُؤْمِنِين) آنچه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است که «علي ولي مومنين است» را به  مردم ابلاغ کن، و اگر چنين نکنى، رسالت او را انجام نداده اى. روح المعاني ج6 ص193

و سيوطي و شوكاني اين روايت را  با عبارت ^{«إنَّ عَلِيّاً مَولَي الْمُؤْمِنِين»}  نقل کرده است. در المنثور ج2ص298  و فتح القدير ج  2 ص60 .

2 -  آيه 3 سوره مائده: {أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمْ الاِْسْلاَمَ دِيناً}؛ امروز، دين شما را برايتان کامل کردم; و نعمت خود را بر شما تمام نمودم; و اسلام را بعنوان آيين (جاودان) شما پذيرفتم .

خطيب بغدادي از ابوهريره نقل کرده است : روز غدير خم ، زماني که پيامبر دست علي بن ابي طالب را گرفت ، سپس فرمود : اَ^{لَسْتُ وَليَّ الْمُؤْمِنين؟} آيا من ولي مومنين نيستم؟ گفتند : بله اي رسول خدا! فرمود : «مَنْ كُنْتَ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ^» هرکس که من مولاي او هستم پس علي مولاي اوست . بعد عمر بن خطاب به علي  (ع) : تبريک گفت سپس اين آيه نازل شد. تاريخ بغداد ج 8 ص 284.

آيا انگيزه حديث غدير شكايت سپاه يمن بود؟

8 - شكايت سپاه يمن موجب اثبات ولايت علي  (ع)

برخي از افراد بي اطلاع و يا معاند مي‌گويند: حضرت علي  پس از ورود به يمن  غنايم جنگي را تقسيم نمود  و يک زن زيبا را براي خود به غنيمت برد؛ اين کار ايشان و بعضي علل ديگر موجب شکايت سپاهيان اعزامي به يمن گرديد به همين علت حضرت رسول اکرم (ص)  در محل غدير خم طي بياناتي  دوستي حضرت علي را سفارش نموده و لشکريان معترض را از دشمني و مخالفت با حضرت علي  بر حذر داشته است . رجوع شود به سايت سني نيوز  28/9/1387

پاسخ اين اشكال بي اساس

1 -  شكايت سپاه يمن سال هشتم هجري بوده نه دهم

بنا به گفته زيني دحلان مفتي مكه مكرمه ، اين سفر علي  (ع) سال هشتم هجرت صورت گرفته: «وأما بعثه إلى همدان فكان سنة ثمان بعد فتح مكة» . السيرة النبوية ،  ج2 ص371 .

2 - شكايت در مدينه صورت گرفته نه در غدير خم

بنا به نقل طبراني شكايت سپاه يمن در مدينه صورت گرفته است: بُريده كه حامل شكايت سپاه يمن بود مي گويد: وارد مدينه شدم به مسجد پيامبر (ص) رفتم و حضرت در منزل خود بودند: فقدمت المدينة، ودخلت المسجد ورسول الله (ص) في منـزله». المعجم الأوسط ،  ج 6 ص 162.

3 - توطئه صحابه بر ضد علي  (ع) و خشم پيامبر؛ منافات با عدالت

تعدادي از صحابه دم در پيامبر اكرم (ص)  بودند و به من گفتند: اي بريده از يمن چه خبر؟ گفتم پيروزي نصيب مسلمانان شده و علي كنيزي را از غنائم جنگي براي خود برداشت و آمده ام به پيامبر شكايت كنم. صحابه گفتند: به پيامبر خبر بده (شكات كن) كه اين كار علي را از چشم حضرت ساقط مي‌كند. «قَالُوا فَأَخْبِرْهُ‏ فَإِنَّهُ يَسْقُطُهُ مِنْ عَيْنِ  رَسُولِ اللَّهِ يَسْمَعُ‏».  المعجم الأوسط ،  ج 6 ص 162.

در اين هنگام بود كه پيامبر اكرم (ص) از منزل بيرون آمد «يُعْرَفُ الْغَضَبُ فِي وَجْهِهِ» آثار غضب و خشم در چهره آن حضرت نمايان بود و فرمود: چه شده كه عده اي از علي  (ع) بدگويي مي كنند ؛ هر كس از علي بدگويي كند از من بدگويي كرده و هر كس از علي جدا شود از من جدا شده است؛ علي از من و من از علي هستم: «مَنْ تَنَقَّصَ عَلِيّاً فَقَدْ تَنَقَّصَنِي‏ وَ مَنْ فَارَقَ عَلِيّاً فَقَدْ فَارَقَنِي إِنَّ عَلِيّاً مِنِّي وَ أَنَا مِنْه‏».المعجم الأوسط ،  ج 6 ص 162.

4 -  اثبات ولايت و امامت علي  (ع) نه دوستي و آشتي

حضرت رو كرد به بريده و فرمود : سهم علي از غنائم خيلي بيشتر از يك كنيز است  علي ولي امر شما بعد از من است: «وَأنَّهُ وَلِّيُكُمْ مِنْ بَعْدِي!». المعجم الأوسط ،  ج 6 ص 162.

بنا به نقل احمد بن حنبل فرمود: هر كس من ولي امر او هستم، علي هم ولي امر او است: «مَنْ كُنْتَ وَلِيَّهُ ، فَعَلِيٌّ وَلِيُّهُ».  مسند أحمد بن حنبل ،  ج5 ص350 .

بخاري مولي به معناي اول است

آيا كلمه مولي به معناي ولايت امر نيست؟

9 -  كلمه مولي در قرآن گواهي بر دلالت حديث غدير بر امامت علي  (ع)

بخاري در صحيح خود در تفسير آيه 15 سوره حديد: مي نويسد: مولي به معناي اولويت و ولايت است: {مَأْوَاكُمْ النارُ هِيَ مَوْلاَكُمْ}: «(مَوْلاَكُمْ) أَوْلَى بِكُمْ».

صحيح البخاري، ج6 ص57 ح 4881 كتاب التفسير، ب 57، سورة الْحَدِيدُ

زمخشري و آلوسي در تفسير آيه 2 از سوره تحريم {وَاللهُ مَوْلَاكُمْ} مي نويسند: يعني خداوند سيد شما و ولي امر شما هست:  «{وَاللهُ مَوْلَاكُمْ} سيدكم ومتولي أموركم».

الكشاف، ج4 ص363، ج4 ص569 ؛ روح المعاني، ج28 ص149.

------------------------------------

http://www.valiasr-aj.com